18 januari 2019
Als het gaat over luchtvervuiling, dan is fijnstof vaak één van de belangrijkste gespreksonderwerpen. Begrijpelijk, want de effecten die het heeft op de gezondheid zijn erg groot, en het probleem is ook zeker niet eenvoudig op te lossen.
Maar wat is fijnstof precies? En in hoeverre hangt het samen met de autobranche?
Wij hebben het uitgezocht.
Wat is fijnstof?
Fijnstof is een verzameling van kleine deeltjes in de lucht, met een grootte van maximaal 10 micrometer. Het is een vorm van luchtvervuiling die in grote hoeveelheden kan leiden tot smog.
Het is een combinatie van allerlei verschillende stoffen waaronder zwaveldioxide, stikstofoxiden en ammoniak. Veelal afkomstig van elektriciteitscentrales, de chemische industrie en de autobranche (onder andere door de slijtage van banden). Ook natuurlijke stoffen zoals Saharazand en vulkanisch as, worden gezien als fijnstof.
In 2010 bedroeg de uitstoot van fijnstof in Nederland 30 miljoen kg, waarvan één derde afkomstig is van de autobranche. 30 miljoen kg is uiteraard duizelingwekkend hoog, maar het is al vele malen lager dan voorheen. Sinds 1990 is de uitstoot van fijnstof namelijk met 50% afgenomen. Dit is onder andere te danken aan de inbouw van roetfilters en de ontwikkeling van schonere motoren.
Hoe meet men fijnstof?
Met behulp van een fijnstofmeter wordt de hoeveelheid fijnstof gemeten aan de hand van de luchtkwaliteit. Onderzoekers achterhalen met behulp van verschillende soorten meetmethoden de massa van fijnstof in de lucht. Er zijn in Nederland 90 punten waar de hoeveelheid fijnstof gemeten wordt, en daarnaast nog eens 50 waar de ‘fijnere fractie van fijnstof’ gemeten wordt.
De resultaten van deze metingen zijn te vinden op de website van het Luchtmeetnet. Hier kun je op hun kaart zien hoe jouw omgeving scoort met betrekking tot de luchtkwaliteit.
Fijnstof in de autobranche
De autobranche stoot fijnstof uit door onder andere de verbranding van motorbrandstoffen, slijtage van banden en slijtage van het wegdek.
Maar is het dan niet beter geworden, sinds de komst van elektrische auto’s?
Dat valt tegen, blijkt uit onderzoek van de Volkskrant. Elektrische auto’s stoten inderdaad geen fijnstof uit door verbranding, maar daar ligt niet het grootste probleem. De hoeveelheid uitstoot door de slijtage van banden is namelijk vele malen hoger.
Aangezien elektrische auto’s gemiddeld 25% zwaarder zijn dan benzineauto’s, is de slijtage op de banden aanzienlijk hoger. Aan de andere kant stoten benzinemotoren ook nog eens een stuk minder fijnstof uit dan voorheen (wat het resultaat is van de nieuwe emissie-eisen en fijnstoffilters). In vergelijking scoort de elektrische auto dus erg slecht. Er wordt zelfs gesteld dat 90% van de uitstoot van fijnstof niet door de verbranding komt, maar door de slijtage van de banden en opvliegend stof door rijdende auto’s.
Daarnaast zijn er alleen Europese normen ingesteld met betrekking tot uitstoot van de motor, en niet voor de slijtage van banden. “Het is niet gelimiteerd en er is ook geen druk het te verminderen”, stelt de heer Achten in het artikel van de Volkskrant.
Het verschil in gewicht tussen benzine- en elektrische auto’s zal waarschijnlijk ook niet verkleinen. Autofabrikanten gebruiken nieuw ontwikkelde lichtere materialen namelijk voor zowel elektrische als benzineauto’s. De luchtvervuiling door de intrede van elektrische auto’s zal in alle waarschijnlijkheid dan ook niet verminderen.
Fijnstof door slijtage van banden
Om het iets meer in perspectief te plaatsen, hebben we het voorbeeld van AMT uitgelicht.
Zij zijn uitgegaan van een veelvoorkomende band: 205/55 R16. Tijdens de levensduur van deze band verslijt er zo’n 6mm aan profieldiepte. Vermenigvuldig deze 6mm met de lengte (2m) en breedte (20.5cm) van de band, en de hoeveelheid afgesleten rubber is bekend.
Haal hier 30% van af voor de profielgroeven, en het eindresultaat is 1700 cm3 aan versleten rubber. Omdat rubber zo’n 0,92 gram per cm3 weegt, komt het neer op ruim 1.5kg versleten rubber. Per band!
Er moet hierbij uiteraard wel rekening gehouden worden met het feit dat niet al het versleten rubber direct omgezet wordt in fijnstof (dat kleiner is dan 10 micrometer).
Wat is het effect?
Fijnstof heeft grote effecten op de gezondheid van degene die eraan blootgesteld wordt. Er wordt zelfs geschat dat de levensduur van de gemiddelde Nederlandse bij blootstelling, 9 maanden verkort wordt. Het kan namelijk leiden tot het verergeren van bestaande ziekten, aandoeningen aan het hart- en vaatstelsel en aandoeningen aan luchtwegen en longen.
Hoe zit het met de Europese grenswaarden?
Bij langdurige blootstelling aan fijnstof, ongeacht of de concentratie onder de Europese grenswaarden ligt, treden er toch negatieve gezondheidseffecten op. Het risico op verminderde longfunctie, verergering van luchtwegklachten en vroegtijdige sterfte liggen in het verlengde van de blootstelling aan fijnstof.
De effecten van fijnstof zijn dus erg groot, en het is dan ook van belang om de uitstoot ervan te verminderen.
Wat kun je doen?
De meest effectieve manier om de uitstoot te verminderen, is zo af en toe de fiets te pakken. Je stoot dan uiteraard geen fijnstof uit, en het is ook nog eens goed voor je gezondheid. Het zou helemaal top zijn als je dan ook nog eens door een rustig park fietst. Hoe verder je van een autoweg zit, hoe lager de hoeveelheid fijnstof zal zijn.
Maar de fiets pakken komt natuurlijk niet altijd goed uit. Kies je er toch voor om met de auto te gaan, zorg er dan in ieder geval voor dat de juiste banden onder jouw auto zitten. Het rubber van winterbanden is namelijk van een zachtere samenstelling, waardoor het sneller slijt. En dat is uiteraard onnodig! 🙂